<< Κατακόμβες Ρώμης - Ο τόπος που αναπαύονταν 500.000 Χριστιανοί .. Κατακόμβες Αγίου Καλλίστου >>

Κατακόμβες Ρώμης, ο τόπος όπου αναπαύονταν 500.000 Χριστιανοί

Οι κατακόμβες του Αγίου Καλλίστου στη Ρώμη εκτείνονται σε τέσσερα επίπεδα κάτω από τη γη

Στα περίχωρα της Ρώμης, που διασχίζει η αρχαία Αππία οδός, βρίσκεται ένας τόπος ιερός. Ένας τόπος που οι πρώτοι χριστιανοί της πόλης, με τη βοήθεια και τις δωρεές των πλουσιοτέρων εξ αυτών, δημιούργησαν υπόγειες Νεκροπόλεις. Η μεγαλύτερη και η πιο γνωστή από αυτές τις «Κατακόμβες» είναι του Αγίου Καλλίστου που στους τρεις αιώνες λειτουργίας της, μέχρι και τον 5ο αι., αποτέλεσε τόπο ανάπαυσης για περισσότερους από πεντακόσιες χιλιάδες Χριστιανούς. 

Νεκροπόλεις, Κοιμητήρια, Κατακόμβες

Οι Χριστιανοί του 2ου μ.Χ αι. ονόμαζαν τις Νεκροπόλεις ως «Κοιμητήρια», ένδειξη της πεποίθησής τους για την προσωρινότητα της καταστάσεως του θανάτου και της βαθιάς πίστης τους στο γεγονός της Αναστάσεως. Ωστόσο, αργότερα επικράτησε η ρωμαϊκή ονομασία «Κατακόμβες», που προσδιόριζε την συγκεκριμένη περιοχή της Ρώμης, πολύ νωρίτερα από την αξιοποίησή της από τους Χριστιανούς, λόγω των κοιλοτήτων στο ηφαιστειογενές έδαφος από ελαφρόπετρα. Μετά τον 9ο αιώνα η ονομασία «Κατακόμβες» χρησιμοποιούνταν για κάθε υπόγειο κοιμητήριο των Χριστιανών.   

Στους σκοτεινούς διαδρόμους των Κατακομβών του Αγίου Καλλίστου – ενός διακόνου που προσέφερε τη γη του για να γίνουν οι υπόγειοι χώροι ταφής των μελών της Χριστιανικής Κοινότητας της Ρώμης – ενταφιάστηκαν μάρτυρες της πρώτης τοπικής Εκκλησίας καθώς και 16 Επίσκοποι Ρώμης, πολλοί εξ αυτών ελληνικής καταγωγής. Ανάμεσα σε αυτούς ο πάπας Ζεφύριος και ο Άγιος Τάρσιος, μάρτυρας της Εκκλησίας καθώς η Αγία Παρθενομάρτυς Καικιλία. 

Στις αρχές του 5ου αιώνα οι κατακόμβες είχαν μετατραπεί σε χώρο προσκυνήματος των Χριστιανών της πόλης οι οποίοι προσέρχονταν συχνά για να προσευχηθούν στους τάφους των μαρτύρων και των αγίων Επισκόπων Ρώμης. Ωστόσο οι Κατακόμβες βεβηλώθηκαν κατά την περίοδο των αλλεπάλληλων επιδρομών αλλοφύλων στην ευρύτερη περιοχή. Τον 8ο αιώνα οι Επίσκοποι Ρώμης μη δυνάμενοι να προστατεύσουν τις Κατακόμβες μετέφεραν τα ιερά λείψανα των μαρτύρων της Εκκλησίας εντός των τειχών της πόλης και με το πέρασμα του χρόνου αυτές ξεχάστηκαν.

Την περίοδο του Μεσαίωνα κανένας δεν γνώριζε πλέον ποια ήταν η ακριβής θέση κάθε ενός από τα 60 κοιμητήρια-κατακόμβες που λειτουργούσαν μέχρι και τα τέλη του 5ου αιώνα.

Η ανακάλυψη των κατακομβών και η νέα βεβήλωση τους

Στις αρχές του 17ου αιώνα ο αρχαιολόγος Αντόνιο Μπόσιο, με καταγωγή από τη Μάλτα, άρχισε να ανασκάπτει την ευρύτερη περιοχή και ανακάλυψε τις 30 Κατακόμβες. Ο θάνατός του, το 1629, έδωσε την ευκαιρία στους φύλακες που είχε ορίσει αλλά και στους ιδιοκτήτες της γης όπου είχαν εντοπιστεί οι κατακόμβες να βεβηλώσουν γι’ άλλη μια φορά τους ιερούς τόπους. Χωρίς να ενημερώσουν την τοπική εκκλησιαστική Αρχή και πιστεύοντας ότι μέσα στα loculi, δηλαδή στους συρταρωτούς σκαλιστούς τάφους, βρίσκονται λείψανα αγίων μαρτύρων της Εκκλησίας, οι σύγχρονοι τυμβωρύχοι άρχισαν να σπάνε τις μαρμάρινες πλάκες με τις οποίες ήταν σφραγισμένοι. Η καταστροφή ήταν διπλή. Η πλάκες, πάνω στις οποίες ήταν σκαλισμένες πληροφορίες για το νεκρό όπως το όνομά του ή έφεραν πρώιμα χριστιανικά σύμβολά καταστράφηκαν. Αλλά και τα ίδια τα λείψανα των νεκρών πουλήθηκαν τα περισσότερα σαν λείψανα αγίων μαρτύρων της Εκκλησίας. 

Στα μέσα του 19ου αιώνα ο Πάπας Πίος 9ος προκειμένου να προστατεύσει τις κατακόμβες δημιούργησε την «Επιτροπή της Αρχαιολογίας περί των Ιερών» και σταδιακά η γη στην οποία αυτές εντοπίστηκαν πέρασε στον απόλυτο έλεγχο της Εκκλησίας.

Σήμερα οι κατακόμβες είναι προσβάσιμες για το κοινό που τις επισκέπτεται με πολύ σεβασμό τιμώντας τη μνήμη των μαρτύρων και χιλιάδων χριστιανών που ενταφιάστηκαν σε αυτές.

Πολλοί είναι οι Ορθόδοξοι Ιεράρχες – μεταξύ των οποίων και ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος - αλλά και οι Ιερείς και οι απλοί πιστοί που επισκέπτονται τις κατακόμβες και ψάλλουν επιμνημόσυνες δεήσεις στους ίδιους χώρους όπου οι χριστιανοί προσκυνητές του 5ου αιώνα προσεύχονταν στη μνήμη των μαρτύρων και των αγίων που αναπαύονταν σε αυτές.

Από τις σημαντικότερες και οι μεγαλύτερες σε έκταση είναι οι κατακόμβες του Αγίου Καλλίστου, που εκτείνονται σε τέσσερα επίπεδα κάτω από τη γη.

Πηγή:  02/05/2015 - www.amen.gr